علل آغاز جنگ جهانی دوم چه بود؟/ آشنایی با رهبران اصلی جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم در سپتامبر ۱۹۳۹ آغاز شد
آشنایی با جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم، جنگی فراگیر بین سپتامبر ۱۹۳۹ تا اوت ۱۹۴۵ بود. جنگ جهانی دوم بسیاری از کشورهای جهان را درگیر کرد تا جایی که دو دسته از کشورهای مختلف به نام‌های متّحدین و متّفقین به وجود آمد. این گسترده‌ترین جنگ جهان است که در آن بیش از ۱۰۰ میلیون نفر جنگیدند.• جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم، دومین جنگ فراگیر است که از سپتامبر ۱۹۳۹ آغاز شد و اوت ۱۹۴۵ پایان یافت. جنگ جهانی دوم علاوه بر اروپا، در بخش‌های گسترده‌ای از قاره آسیا و آفریقا تأثیرات مخرب عمده‌ای برجای گذاشت و کشورهای اسلامی، از جمله ایران را درگیر خود کرد.
• علل اصلی آغاز جنگ جهانی دوم
علل اصلی جنگ جهانی دوم عبارت بود از اشتباهات عهدنامه ورسای (7 مه 1919) که ظاهراً به جنگ جهانی اول پایان داد، همچنین پیامدهای بحران اقتصادی سال 1929 و از همه مهم‌تر رقابت سیاسی فاشیسم و دموکراسی‌های غربی و مارکسیسم. عامل اخیر چنان در جنگ جهانی دوم مؤثر بود که نبرد میان کشورهای درگیر، به شکل بی‌سابقه‌ای، عموم مردم را به قلمرو جنگ کشاند، به طوری که در پایان جنگ جهانی دوم تعداد کشته‌شدگان نظامی و غیرنظامی تقریباً با هم برابری می‌کرد.
جنگ جهانی دوم، که بین دو بلوک متحدین (آلمان و ایتالیا و ژاپن) و متفقین (انگلیس و فرانسه و آمریکا و شوروی) درگرفت، به لحاظ گستردگی جغرافیایی و قدرت تخریب منابع انسانی و طبیعی، بی‌همتا بوده است.
یکی از علل آغاز جنگ جهانی دوم اشتباهات عهدنامه ورسای بود
وضع اسفبار زندگی مردم آلمان به دنبال شکست در جنگ جهانی اول و الزام دولت آلمان به پرداخت غرامت جنگی سنگین، ظهور آدولف هیتلر را که عامل اصلی شروع جنگ جهانی دوم بود، تسهیل کرد. وی که شکست آلمان را نتیجه توطئه یهودیان و کمونیست‌ها می‌دانست، نه تنها خواستار تجدیدنظر در عهدنامه ورسای شد، بلکه با طرح شعار پان ژرمنیسم و با اعلام برتری کامل نژاد ژرمن، حق گسترش قلمرو آلمان تا سرزمین ملت‌های اسلاو در اروپای مرکزی و شرقی را مسلّم انگاشت و تبعیض نژادی را اساس جهان‌بینی خود قرار داد و به همین شکل در صدد گسترش نفوذ خود در دیگر نقاط جهان برآمد.
از سوی دیگر جامعه ملل، ایتالیا را به سبب اشغال اتیوپی در سال 1935، تحریم اقتصادی کرد و این امر به ایجاد محور رُم ـ برلین در سال 1936 انجامید.
پس از جنگ جهانی اول، بریتانیا، روسیه، فرانسه و آمریکا، حدود 78 میلیون کیلومتر مربع از خاک کره زمین (بیش از نیمی از خشکی‌های جهان) را در اختیار داشتند. در مقابل، سرزمین‌های متعلق به آلمان، ایتالیا و ژاپن مجموعاً به حدود 6/2 میلیون کیلومتر مربع می‌رسید.
این تفاوت‌ها بیانگر چرایی عزم کشورهای کامیاب (بریتانیا، روسیه، فرانسه و آمریکا) در حفظ مرزهای موجود و اجتناب آنها از جنگ و در عین حال دلیل تداوم ناخرسندی فزاینده آلمان، ایتالیا و ژاپن بود. این امر 3 کشور اخیر را در طول 20 سال ترک مخاصمه (1919ـ 1939)، به سوی توسعه ابزارهای جنگی کشاند و آنها را به گسترش سرزمین‌هایشان واداشت و ستیزه‌جویی‌های آنها اسباب جنگ جهانی دوم را فراهم آورد.
اشغال پراگ، پایتخت لهستان، به دست ارتش آلمان برای متفقین تحمل‌پذیر نبود. اتحاد جماهیر شوروی، که به قدرت مقاومت دولت‌های غربی در برابر آلمان اطمینان نداشت، ترجیح داد به آلمان نزدیک شود. پیمان عدم تعرض آلمان و شوروی در 23 اوت 1939، نگرانی هیتلر را از جنگ در دو جبهه زدود.
در پایان جنگ جهانی دوم تعداد کشته‌شدگان نظامی و غیرنظامی تقریباً با هم برابری می‌کرد
در اول سپتامبر 1939، ارتش آلمان به لهستان حمله برد و در 3 سپتامبر انگلیس و فرانسه به رایش آلمان اعلام جنگ کردند. لهستان در کمتر از یک ماه از ارتش‌های آلمان و شوروی شکست خورد و زمینه برای حمله به دیگر مناطق فراهم آمد. در آغاز، آلمان و متحدانش در تمام جبهه‌های مغرب و مشرق اروپا و خاورمیانه و خاور دور به پیروزی‌های گسترده‌ای‌دست یافتند. از پاییز 1942، اوضاع تغییر کرد و اولین نشانه‌های شکست متحدین پدیدار شد.
اشغال سرزمین‌های شوروی باعث اتحاد متفقین با این کشور شد و زمینه را برای تصرف سرزمین‌های از دست رفته فراهم کرد. در اواخر نوامبر 1942، ارتش سرخ شوروی در جبهه‌های مشرق، ضدحمله گسترده خود را در حوضه ولگا در شمال و استالینگراد در جنوب آغاز کرد و تا 2 فوریه 1943، کلیه قوای آلمان را سرکوب کرد.
ارتش سرخ شوروی، به‌رغم مقاومت‌های سرسختانه قوای آلمانی در سایر نقاط شوروی، به پیشروی ادامه داد و توانست همه سرزمین‌های تصرف شده را پس بگیرد. بدین ترتیب در اوایل سال 1943، دولت‌های محور، ابتکار عمل را در کلیه جبهه‌ها از دست داده بودند. پس از گردهمایی سران انگلیس و آمریکا و شوروی در اجلاس تهران (28 نوامبر ـ اول دسامبر 1943)، آمریکا و انگلیس مشغول تدارک حمله‌ای شدند که بزرگ‌ترین عملیات نظامی جنگ جهانی دوم به شمار می‌رفت.
روس‌ها نیز در بهار 1944، همز‌مان با حمله نیروهای مشترک آمریکا و انگلیس در شمال نورماندی، تهاجم بزرگ خود را در حوضه دنیپر آغاز کردند و از آنجا به رومانی و بلغارستان و سپس آلمان حمله‌ور شدند. در جبهه غرب، سپاه مشترک آمریکا و انگلیس پس از پس گرفتن پاریس در 25 اوت، به سوی مرزهای آلمان پیشروی کرد و به این ترتیب، از فوریه 1945 از مشرق و مغرب به خاک آلمان هجوم بردند.
هیتلر که از قرارگاه زیرزمینی خود در برلینِ تحت محاصره، ناامیدانه به مقاومت ادامه می‌داد، وقتی خبر مرگ موسولینی را شنید، در 30 آوریل 1945 خودکشی کرد و دولت جدید آلمان را دونیتس، فرمانده نیروی دریایی، در ایالت شلسویگ تشکیل داد و از متفقین تقاضای ترک مخاصمه کرد.ددر 8 مه، سند قطعی تسلیم بی‌قید و شرط آلمان در برلین امضا شد و براساس تصمیماتی که روزولت، استالین و چرچیل در اجلاس یالتا در فوریه 1945 گرفتند، این کشور به مناطق اشغالی تقسیم شد.
هیتلر در 30 آوریل 1945 خودکشی کرد
اما جنگ در خاور دور تا چند ماه دیگر ادامه داشت. ژاپن که هنوز اندونزی، هندوچین، بخش مهمی از خاک چین و تعداد زیادی از جزایر اقیانوس آرام را در اشغال داشت، با مقاومت سرسختانه خود، موجب ترس متفقین از ادامه جنگی طولانی شده بود. از همین‌رو، آمریکا مسئولیت پرتاب 2 بمب اتمی را بر شهرهای هیروشیما و ناگازاکی (به ترتیب در 6 و 9 اوت 1945)، پذیرفت و به این ترتیب سند تسلیم بی‌قید و شرط نیروهای مسلح ژاپن در 2 سپتامبر همان سال بر عرشه رزم‌ناو آمریکایی میسوری به امضا رسید و جنگ کاملاً خاتمه یافت.
کل رقم کشته‌شدگان جنگ جهانی دوم بین ۵۰ تا ۷۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود
• رهبران اصلی در زمان جنگ جهانی دوم
نویل چمبرلین: آرتور نویل چمبرلین در زمان شروع جنگ جهانی دوم نخست وزیر بریتانیا بود و در می سال 1940 پس از حمله آلمان به نروژ مجبور به کناره گیری شد و وینستون چرچیل جای او را گرفت.
وینستون چرچیل: او در بیشتر طول جنگ جهانی دوم، نخست وزیر بریتانیا بود. در این مدت سخنرانی های معروف او روحیه مردم را بالا می برد.
جوزف استالین: استالین رییس جمهور دیکتاتور کمونیست و بی رحم روسیه در خلال سال های 1928 تا 1953 بود. در سال های پیش از جنگ جهانی دوم، استالین تقریباً همه کارکنان نظامی ارشد روسیه را به همراه میلیون ها نفر از شهروندان روسی در یک موج ترور سیاسی به قتل رساند یا زندانی کرد.
اف. دی روزولت: رییس جمهور ایالات متحده آمریکا در بین سال های 1933 تا 1945 بود. او بعد از بمباران بندر "پرل هاربر" آمریکا به وسیله ژاپنی ها به این کشور اعلام جنگ داد. اما مدت زیادی زنده نماند تا در جشن پیروزی متفقین در سپتامبر سال 1945 شرکت کند (او در سال 1945 از دنیا رفت و جایش را به هری اس ترومن داد).
هری ترومن: او در سال آخر جنگ جهانی دوم رییس جمهور ایالات متحده آمریکا شد. وی با تصمیم برای استفاده از بمب اتمی بر ضد ژاپن، نقش اصلی را در یکسره کردن جنگ ایفا کرد.
شارل دوگل: ژنرال فرانسوی که فرانسه را در جنگ بر ضد آلمان رهبری کرد. بعد از جنگ جهانی دوم او رییس جمهور فرانسه شد.
شارل دوگل در جنگ جهانی دوم فرانسه را در جنگ بر ضد آلمان رهبری کرد
آدولف هیتلر: تحت رهبری او آلمان قدرتمندترین امپراتوری جهان شد. منتها او فردی نژادپرست بود که هرکس را که از نظر وی نژاد خالص نداشت به قتل می رساند. تعداد این افراد هم به 11 میلیون نفر بالغ شد. او جنگ جهانی دوم را شروع کرد. وقتی مشخص شد که آلمان ها در این جنگ شکست می خورند، خودش را با شلیک گلوله کشت.
هیدکی توجو: نخست وزیر ژاپن از اکتبر 1941 تا جولای 1944.
امپراتور هیروهیتو: امپراتور ژاپن.
بنیتو موسولینی: نخست وزیر ایتالیا از سال 1922 تا 1943. او به آدولف هیتلر پیوست تا با متفقین بجنگد. در نهایت به وسیله خود مردم ایتالیا اعدام شد.
• تاثیرات جنگ جهانی دوم بر جهان
جنگ جهانی دوم بر سراسر جهان و نیز جهان اسلام تأثیرات گسترده‌ای داشت که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- یکی از آثار جنگ جهانی دوم، فروپاشی نظام چند قطبی و شکل‌گیری نظام دو قطبی شرق و غرب به رهبری شوروی و آمریکا بود.
- از دیگر آثار جنگ جهانی دوم، رنگ باختن نفوذ قدرت‌های اروپایی مانند انگلیس، فرانسه، ایتالیا و آلمان در سیاست‌های بین‌المللی بود.
- شروع جنگ سرد به عنوان صحنه رقابت دو بلوک در قالب اتحادیه‌ها و پیمان‌های خاص، نیز از دیگر آثار جنگ جهانی دوم بود.
- تحریک جنبش‌های ضداستعماری و متعاقب آن استقلال مستعمرات و ایجاد چند کشور جدید نیز از دیگر آثار جنگ جهانی دوم بود.
۱۲ میلیون نفر در طول جنگ جهانی دوم بر اثر قحطی جان خود را از دست دادند
• تلفات و خسارات جنگ جهانی دوم
نتیجه جنگ جهانی دوم در چهار سالی که از پی آمد، قریب به ۲۷.۵ میلیون از مردم شوروی را به کام مرگ کشاند، یعنی روزی ۱۸ هزار نفر. پنجاه درصد این کشته‌شدگان خارج از شرایط «عادی» جنگ جان خود را از دست دادند. به جز این افراد، ۳ میلیون روس در اردوگاه‌های آلمان و به ویژه در اتاق‌های گاز از پای درآورده شدند.
در بلاروس یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر کشته شدند و در لنینگراد هم یک میلیون نفر قربانی ۹۰۰ روز محاصره گشتند. حدود پنج میلیون شهروند لهستانی در طول جنگ جهانی دوم به دست نیروهای آلمان به‌قتل رسیدند که نزدیک به دو میلیون نفر آنان، غیر یهودی و سه میلیون نفر دیگر از یهودیان مقیم لهستان بودند، این رقم بیش از ۱۶ درصد جمعیت آن کشور را نسبت به سال ۱۹۳۹ تشکیل می‌داد.
تلفات آلمان در جنگ جهانی دوم در برخی منابع ۵ میلیون نفر اعلام شد که ۳/۳ میلیون نفر آن سرباز و ۱/۷ میلیون آن (تخمینی) افراد غیرنظامی بودند که در بمباران کشته شدند. پس از پایان جنگ جهانی دوم اعلام شد که ۱/۳ میلیون تن بمب توسط متفقین بر بسیاری از شهرهای آلمان فرو ریخته شده که نتیجه آن بی خانمانی ۸ میلیون آلمانی بود.
همچنین ۱۲ میلیون نفر در طول جنگ جهانی دوم بر اثر قحطی در چین، ایران، اندونزی، هندوچین فرانسه و هندوستان جان خود را از دست دادند که این تعداد تلفات، اغلب در آمارهای تلفات جنگ، از قلم افتاده‌اند. کل رقم کشته‌شدگان جنگ جهانی دوم که مرگبارترین نبرد تمام تاریخ است، بین ۵۰ تا ۷۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
در پی جنگ جهانی دوم ساختارهای زیربنایی و صنعتی اروپا ویران شده بود. این مسئله باعث ارائهٔ طرح مارشال از سوی آمریکا شد که در نهایت نفوذ و تابعیت اروپای غربی از آمریکا را در دهه‌های بعد در پی داشت. از سوی دیگر تقسیم آلمان و نفوذ شوروی در اروپای شرقی عملاً این قاره را به دو نیمه تقسیم کرد. این تقسیم ریشه‌های آنچه بعدها جنگ سرد نام گرفت را تشکیل داد.
گردآوری : بخش فرهنگ و هنر بیتوته
منابع :
hamshahrionline.ir
fa.wikipedia.org
www.020.ir
بیشتر بخوانید تا بیشتر بدانید
آلبوم‌های جنگ جهانی دوم تصاویر دیده نشده از هیتلر، چرچیل و نازی ها در جنگ جهانی دوم