پرخاشگری در دنیای کودکان
پرخاشگری و رفتارهای تهاجمی نوعی از اعمال خشونت بار علیه دیگران است که می‌تواند باعث آسیب یا صدمه به دیگران شود. بیشتر کارشناسان پرخاشگری کودکان را به شکل پرخاشگری آشکار دربردارنده پرخاشگری جسمانی مانند زدن، هل دادن، لگد زدن، پرتاب اشیا و تهدید به انجام این اعمال همراه با حملات عمدی بیزارکننده و آزاردهنده برای قربانی و پرخاشگری رابطه‌ای که موجب حذف دیگران از جمع می‌شوند، تعریف کرده‌اند. در پسران بیشتر پرخاشگری جسمانی و در دختران بیشتر پرخاشگری رابطه‌ای گزارش شده است.
خشونت، پدیده‌ای پیچیده است که در آن خصوصیات ارثی، عوامل زیستی و هورمونی، نیرو‌های روان‌شناختی و شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی می‌توانند با هم در تعامل باشند. خانواده می‌تواند از جهات مختلف موجب بروز یا تشدید پرخاشگری شود.
شیوه‌های نامناسب فرزندپروری
برخی شیوه‌های فرزندپروری و استفاده نامناسب از تنبیه و تشویق، موجب تقویت خشم و پرخاشگری در فرزندان می‌شوند. برخی الگوهای نامناسب رفتاری در خانواده عبارتند از:
- نشان دادن رفتارهای پرخاشگرانه از سوی یکی از اعضای خانواده که موجب الگوسازی این رفتار توسط کودک می‌شود.
- تاثیرپذیری از رفتار پرخاشگرانه مشاهده شده در محیط و در رسانه‌ها
- تشویق رفتار پرخاشگرانه
- آزار جسمی
- نمایش خشونت در رسانه‌ها
رسانه‌ها، عامل موثری در رشد و تحول سیستم‌های ارزشی و شکل‌دهنده رفتار هستند. تحقیقات مربوط به تاثیر رسانه‌ها بر کودکان و نوجوانان، نشان داده‌اند که این کودکان ترس از خشونت ندارند، به تدریج می‌پذیرند که خشونت راهی برای حل مشکل است، به تقلید خشونت می‌پردازند، ناخودآگاه با شخصیت‌های خاصی چه قربانیان و چه قربانی‌کنندگان همانندسازی می‌کنند.
مشاهده خشونت در برنامه‌های تلویزیونی، باعث پرخاشگری در کودکان می‌شود. گاهی اوقات حتی دیدن یک برنامه خشونت‌آمیز می‌تواند پرخاشگری را افزایش دهد. کودکانی که به طور مکرر نمایش‌هایی پر از خشونت را تماشا می‌کنند و از این کار منع هم نمی‌شوند، به احتمال زیاد به تقلید آنچه می‌بینند، می‌پردازند. اثر خشونت تلویزیونی ممکن است فورا در رفتار یا گفتار کودک نمودار شود یا سال‌ها بعد خود را نشان دهد. البته خشونت تلویزیونی، تنها علت پرخاشگری یا رفتار خشونت‌آمیز نیست ولی از عوامل مهم تلقی می‌شود.
7 توصیه به والدین
والدین می‌توانند با استفاده از راه‌های پیشنهاد شده زیر، کودکان خود را از خشونت مفرط تلویزیونی محافظت کنند:
1- به برنامه‌هایی که کودکان می‌بینند توجه کنید و بعضی از آنها را همراه کودک خود ببینید. چنانچه کودک خود را به هنگام تماشای برنامه‌های خاص تلویزیونی همراهی کنید، می‌توانید سئوال‌های او را بهتر برایش توضیح دهید و جلوی کج فهمی او را بگیرید.
2- زمان تماشای برنامه‌های تلویزیونی را محدود کنید. توجه داشته باشید که تلویزیون را نباید دراتاق خواب بچه‌ها قرار دهید. با این عمل خود باعث می‌شوید که کودک با اثرات منفی برنامه‌های خشونت‌آمیز تلویزیونی به خواب نرود، همچنین نظم ساعت خواب و بیداری او مختل نمی‌شود.
3- به کودکان خود تذکر بدهید که اگر چه هنرپیشه حقیقتا مجروح نشده یا به قتل نرسیده است، لکن این گونه خشونت‌ها در دنیای واقعی، یا بسیار دردناک است یا به مرگ منجر می‌شود.
4- هنگامی که برنامه‌های خشونت‌آمیز پخش می‌شود، یا کانال را عوض کنید یا تلویزیون را خاموش کنید. توضیح دهید که مشکل آن برنامه چیست و به گونه‌ای با منطق درخور فهم کودک، آسیب و ضرر موجود در آن برنامه را توضیح دهید تا میل کودک یا اصرار او برای تماشای این‌گونه برنامه‌ها کاهش یابد.
5- در حضور بچه‌ها صحنه‌های خشونت‌آمیز را تایید نکنید و بگویید که بدترین شیوه برای حل یک مشکل، روش خشونت‌آمیز است.
6- تاثیر هم‌سن و سالان و دوستان و همکلاسی‌ها باید به حداقل برسد. به این منظور با والدین بچه‌های دیگر تماس بگیرید و در مورد نوع برنامه‌های تلویزیون و مدت زمان مناسب برای تماشای تلویزیون توافق کنید.
7- مدت تماشای تلویزیون توسط کودکان، جدا از محتوای آن باید کم شود چون کودکان را از پرداختن به فعالیت‌های مفید دیگر از قبیل مطالعه، بازی با دوستان و رشد و پرورش علایق خود باز می‌دارد.
آنچه والدین باید بدانند
با کودکان لوس چگونه برخورد کنیم؟ نرس کودک از دکتر نظرات هربارت در باب تعلیـــم و تربیــت با کوچولوها چگونه رفتار کنیم؟ بچه ات را کتک نزن!!! شیوه های تعلیم و تربیت کودکان