روزنامه صور اسرافیل



بررسی هفته‌نامه صور اسرافیل

روزنامه صور اسرافیل از جراید معروف، مهم و مؤثر صدر مشروطیت بود. جهانگیرخان شیرازی و قاسم‌خان تبریزی با همکاری میرزا علی اکبر خان قزوینی (دهخدا) منتشر می‌کردند.

یکی از مؤثرترین نشریه‌های دوره قاجاریه و عصر مشروطه هفته‌نامه صور اسرافیل بود، این نشریه، ابتدا با مدیریت میرزا جهانگیر‌خان شیرازی و سرمایة میرزا قاسم‌خان تبریزی و دبیری و قلم میرزا علی‌اکبرخان قزوینی (دهخدا) تهیه و منتشر می‌شد. تندروی‌ها و جسارت به مردم و معتقداتشان، از زبان سرخ صوراسرافیل، سر سبزش را بر باد داد و رفیقش دهخدا را به خارج از کشور فراری داد. بعد از کشته شدن میرزا جهانگیرخان، تمام بار نشریه (نشر سه شماره آخر) بر دوش میرزا علی‌اکبر دهخدا افتاد و به همت وی در خارج از کشور چاپ می‌شد.

این نشریه بصورت هفتگی چاپ و تکثیر می شد. تاریخ اولین شماره ۱۷ ربیع الآخر ۱۳۲۵ قمری است برابر با ۳۰ ماه مه ۱۹۰۷ میلادی و هشتم خرداد ماه ۱۲۸۶ خورشیدی. شماره دوم صور اسرافیل، یک هفته بعد، در تاریخ ششم ماه ژوئن ۱۹۰۷ (برابر با پنج شنبه ۱۵ خرداد ۱۲۸۶ خورشیدی) به چاپ رسید.

جذاب‌ترین بخش آن هفته‌نامه را ستون فکاهی آن دانسته‌اند که به عنوان «چرند و پرند» به قلم علی اکبر خان قزوینی (دهخدا) و با امضای «دخو» نوشته می‌شد. دهخدا مطالب انتقادی و سیاسی را با روش فکاهی طی مقالات خود منتشر می‌کرد و سبک نگارش آن در ادبیات فارسی بی‌سابقه بود و مکتب نوینی را در عالم روزنامه‌نگاری ایران و نثر معاصر پدید آورد.

گفته شده است که صوراسرافیل اولین روزنامه‌ای بود که به طور رسمی در کوچه و بازار به دست روزنامه‌فروش‌ها و بیش تر به‌وسیلهٔ کودکان به فروش می‌رفت، و از این رو در بیداری مردم تأثیری به سزا داشت.

در سر مقاله، مراد و هدف روزنامه اینطور اعلام شده بود: « تکمیل معنی مشروطیت »، « حمایت مجلس شورای ملی » و « معاونت روستاییان و ضعفا و فقرا و مظلومین ». در شماره سه، در تکمیل عبارت اخیر چنین آمده بود: « حمایت فقرا و ضعفا و کارگران ». در تکمیل معنی مشروطیت، به استبداد و ارتجاع می تازد و در معاونت روستاییان و فقرا و مظلومین، اصلاحات ارضی و تقسیم زمین را میان رعیت مطرح می کند. از محدودیت سرمایه داری و اختیار نامحدود کارگران سخن می گوید و بالاخره دادخواهی مظلومین سراسر ایران را به گوش همگان می رسند...

در بیان حقایق و تعقیب هدف های خود نیز از همان شماره اول، نویسندگان گفته بودند که:
از تهدید و هلاکت بیم و خوفی نداریم و به زندگی بدون حریت و مساوات و شرف واقعی نمی‌گذاریم... تملق از کسی نمی‌گوییم و به رشوه گول نمی‌خوریم و اغراض نفسانی به کار نمی‌بریم، بد را بد و خوب را خوب می نویسیم.

روزنامه صور اسرافیل از جراید معروف و مهم مشروطیت بود

دبیر و مدیر نشریه
علی اکبر دخو، معروف به دهخدا فرزند خان بابا خان در 1258 ش متولد شد. وی تحصیلاتش را در مدرسه سیاسی تهران تمام کرد و مدتی نزد میرزا ابراهیم خان معاون الدوله کاشی به سر برد و به همراه او عازم بالکان شد و گویا از آنجا به عنوان منشی گری معاون الدوله به رم و سپس به بادکوبه رفت. بعد ازچند ماه به رشت مسافرت کرد. چون این مسافرت او (سال 1323 ق) مصادف با نهضت مشروطه و به تعبیر درست تر، مقارن با نهضت عدالتخانه گردید، او نیز به تهران آمد و در سال 1325 ق به کمک میرزا جهانگیر خان صور اسرافیل و خویش او، میرزا قاسم خان صور اسرافیل، روزنامه صور اسرافیل را تاسیس کرد.

پس از انحلال مجلس، دهخدا و جمعی دیگر از دوستانش به سفارت انگلیس رفتند و جان سلامت به در بردند و روانه اروپا شدند. وی در ایوردون سوئیس، مدتی به نشر همان روزنامه پیش گفته پرداخت، به گونه ای که برون انگلیسی از او تمجید کرد. درباره دهخدا گفته اند که: «از جمله نجات یافتگان سفارت انگلیس بود».
پس از فتح تهران در سال 1327 ق به تهران آمد و در دوره دوم، وکیل کرمان شد. نامبرده در هشتم اسفند 1336 در 76 سالگی در تهران، در گذشت.

رشوه محمد علی شاه
حتی یکبار محمدعلی‌شاه برای گردانندگان روزنامه پول می فرستد و چند نفر محافظ را حافظ جان آنان می کند. دهخدا پول را نمی‌پذیرد و دستور می دهد که قزاقان آن را بین خود تقسیم کنند و هر چه زودتر شرشان را از سر او و سایه تجسشان را از دم در روزنامه کم کنند. نه تهدید و نه تطمیع نویسندگان صور اسرافیل را نمی‌ترساند، چرا که مردم بهترین پشتیبان آنها هستند. صور اسرافیل با بالاترین تیراژ ممکن به قولی بیست و چهار هزار شماره در هفته چون بیرقی در قلب مردم ستمدیده به اهتزاز در آمده است. کودکان روزنامه را به محض انتشار در سراسر شهر ها به دست گرفته و می فروشند. گاهی روزنامه به چاپ دوم هم می رسد...

تعطیل و توقیف
فشار استبداد و به ویژه اقدامات ارتجاع سبب می شود که روزنامه در طول عمر یک سال و یک ماهه خود، ده بار توقیف و تعطیل شود به نحوی که در طی این مدت به جای ۵۵ یا ۵۶ شماره، بیش از ۳۲ شماره منتشر نمی‌شود. این توقیف ها، گاه به « امر مجلس » گاه به « حکم دولت »، زمانی در اثر حمله اوباش و چند روزی بر حسب « ضرورت و مصلحت! » صورت می گیرد.

در شمارۀ ۱۵ که پس از یک و ماه نیم توقیف منتشر می شود می خوانیم که چون روزنامه به « امر مجلس » توقیف بوده باید به حکم آن احترام و گردن نهاد. در شمارۀ ۲۰ نیز که با یک ماه و نیم فاصله از شمارۀ قبلی بیرون آمده می خوانیم که « علت دیگر، تاراج شدن و شکسته شدن در و پنجره اداره و تغییر مکان و تهیه اسباب کار بوده » و بالاخره در شماره ۲۶ نیز که پس از یک و ماه نیم فاصلۀ زمانی انتشار می یابد اینطور عذر تقصیر خواسته شده است:

اعلان از طرف اداره -- خدمت شرکاء عظام دامت توفیقاتهم، گذشته از اینکه نگارنده محترم جناب آقای میرزا علی اکبر خان ناخوش سخت بودند نظر به پاره ای از مصالح راجع به دوام جریده، تعطیل موقتی نیز مقتضی بوده... - قاسم
گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته

منبع:fa.wikipedia.org



بیشتر بخوانید تا بیشتر بدانید

حقوق زنان در دوره ی هخامنشی 10 خانواده قدرتمند در طول تاریخ (+عکس) آموزش در ایران باستان بانوان نامور تاریخ ایران زمین داستان های عجیب آخوند مظفرالدین شاه (+عکس) سیاست اقتصادی هخامنشیان